Czym jest antygen PSA?

[forest 7041]

Ta obco dla niekt??rych brzmiÄ?ca nazwa to bardzo wa??ny dla zdrowia mÄ???czyzn marker. PSA â?? Prostate Specific Antigen, jest jednym z najwa??niejszych narzÄ?dzi pomocnych w diagnostyce chor??b gruczo??u sterczowego. Z nazwy wynika, ??e jest to antygen swoisty, a wiÄ?c typowy, charakterystyczny dla prostaty.

 

 

Gdzie wydzielany jest PSA?

Antygen swoisty dla prostaty, jest wydzielany w jej kom??rkach. SubstancjÄ? tÄ? poznano ju?? przesz??o 40 lat temu. DrogÄ? nieco p????niejszych analiz stwierdzono, ??e PSA obecny jest w spermie, kt??rÄ? zresztÄ? â?žrozcie??czaâ? i sprawia, ??e staje siÄ? p??ynna. NastÄ?pnie udowodniono wystÄ?powanie PSA w surowicy krwi w ??ladowych ilo??ciach u zdrowych mÄ???czyzn, natomiast w ilo??ciach wysokich u mÄ???czyzn z chorobami gruczo??u krokowego. Je??eli mamy do czynienia z rakiem prostaty, w??wczas jego kom??rki ??atwiej uwalniajÄ? PSA do obiegu krwi ni?? kom??rki zdrowe.

PamiÄ?tajmy jednak, ??e antygen PSA jest swoisty dla gruczo??u sterczowego, a nie dla nowotworu, stÄ?d te?? â?žwyjÄ?tkiâ? od regu??y m??wiÄ?cej, ??e wzrost PSA jest objawem raka prostaty. U ponad 1/4 mÄ???czyzn chorujÄ?cych na raka prostaty, nie stwierdza siÄ? podwy??szenia antygenu, natomiast u 1/5 zdrowych mÄ???czyzn pojawia siÄ? podwy??szony poziom PSA.

 

Dlaczego jest tak wa??ny?

Antygen PSA jest bardzo wa??ny z tego powodu, i?? jest najistotniejszym markerem, kt??ry mo??e sygnalizowaÄ? raka prostaty. DziÄ?ki wynikom pada?? poziomu PSA mo??liwe jest szybkie dzia??anie i stosowanie dalszych metod diagnostycznych np. biopsji prostaty, a p????niej sprawne wdro??enie leczenia.

 

 

Kiedy wykonujemy badanie PSA?

Profilaktycznie, ka??dy mÄ???czyzna, kt??ry uko??czy?? 50 rok ??ycia powinien udaÄ? siÄ? na badanie i powtarzaÄ? je co roku. MÄ???czy??ni z grupy ryzyka nowotwor??w prostaty (chorowa?? dziadek, ojciec, brat), powinni wykonywaÄ? badanie ju?? po 40 roku ??ycia i powtarzaÄ? je co rok.

 

Jak mo??na dokonaÄ? pomiaru poziomu PSA?

Poziom PSA mo??na zbadaÄ? pobierajÄ?c pr??bkÄ? krwi ??ylnej, tak jak ma to miejsce podczas podstawowych bada?? krwi. Skierowanie na badanie wystawia lekarz rodzinny lub specjalista urolog. Mo??na te?? wykonaÄ? badanie prywatnie, co wiÄ???e siÄ? z kosztem 40-55z??.

 

Jak przygotowaÄ? siÄ? do badania poziomu PSA?

Zaznacza siÄ?, aby na badanie PSA zg??osiÄ? siÄ? po 48 godzinnej abstynencji seksualnej.

 

Jakie sÄ? warto??ci prawid??owe PSA?

Warto??ci prawid??owe PSA mieszczÄ? siÄ? w granicach 0,0 â?? 4,0ng/ml, zw??aszcza u zdrowych mÄ???czyzn po 40 roku ??ycia. Warto??ci wy??sze alarmujÄ?, ??e byÄ? mo??e w prostacie zachodzÄ? procesy nowotworowe. To z kolei obliguje do podjÄ?cia kolejnych bada?? diagnostycznych lub powt??rzenia badania, je??li stwierdzono b??Ä?dy przy pobieraniu materia??u do bada??, a pacjent nie zastosowa?? siÄ? do wskaz??wek. Z rozgraniczeniem na wiek, uznawane sÄ? jeszcze nastÄ?pujÄ?ce normy:

• 40â??49 lat: norma
• 50â??59 lat: norma
• 60â??69 lat: norma
• 70â??79 lat: norma

NajwiÄ?ksze problemy sprawiajÄ? wyniki od 4,0 do 10,0ng/ml, kt??re nie do ko??ca rozstrzygajÄ? o diagnozie. Trzeba mieÄ? jednak na uwadze, ??e ma??y procent mÄ???czyzn zdrowych po 40 roku ??ycia miewa warto??ci PSA w??a??nie w tym przedziale.

Aby bardziej uszczeg????owiÄ? diagnostykÄ? za pomocÄ? PSA, bierze siÄ? pod uwagÄ? pewne czynniki, jak wiek pacjenta (asPSA= age specific PSA), objÄ?to??Ä? prostaty okre??lanÄ? w badaniu USG (PSAD=PSA density), tempo wzrostu ilo??ci PSA w okre??lonym czasie (PSAv=PSA velocity), a tak??e iloraz stÄ???enia wolnej wolnej PSA do jego stÄ???enia ca??kowitego(f-PSA =freePSA do t-PSA=totalPSA).

 

Kiedy PSA mo??e byÄ? podwy??szone?

Warto??ci PSA fizjologicznie wzrastajÄ? wraz z wiekiem mÄ???czyzny. Zale??y r??wnie?? od naturalnej wielko??ci gruczo??u krokowego â?? im jest on wiÄ?kszy, tym wy??sze bywajÄ? warto??ci antygenu sterczowego. Wzrost obserwuje siÄ? tak??e po wytrysku, stÄ?d zalecenie wstrzemiÄ???liwo??ci seksualnej przed badaniem.

Antygen swoisty dla prostaty mo??e wzrosnÄ?Ä? tak??e podczas manipulacji urologicznych np. w trakcie bada?? cystoskopowych, biopsji stercza, USG przez odbyt i zabieg??w leczniczych na prostacie. Wzrost PSA mo??e nastÄ?piÄ? r??wnie?? na skutek masa??u prostaty i czasem po niedelikatnym badaniu przez odbyt.

Chorobami, w kt??rych mamy do czynienia ze wzrostem PSA, niekoniecznie sÄ? nowotwory prostaty. BywajÄ? nimi r??wnie?? zapalenie gruczo??u sterczowego i jego ??agodny rozrost.

 

W jakich sytuacjach mo??e byÄ? obni??one?

Z takim zjawiskiem mamy do czynienia na skutek terapii schorze?? prostaty, kt??ra odbywa siÄ? drogÄ? chirurgicznÄ?, w formie radioterapii lub leczeniu hormonalnym i sterydowym. O tym fakcie zawsze informuje lekarz.